Stal szybkotnąca – co to takiego?
Stal szybkotnąca to stopowa stal narzędziowa wykorzystywana przede wszystkim do produkcji narzędzi do wysokowydajnej obróbki skrawania. Stal taka oznaczana jest skrótem HSS od angielskich słów high speed steel. Najczęściej wykorzystuje się ją do tworzenia frezów, różnego rodzaju wierteł oraz noży tokarskich. Według normy PN-EN ISO 4957:2002 stal szybkotnąca z oznaczeniem HS6-5-2-5 powinna zawierać co najmniej 6% wolframu, 5% molibdenu, 2% wanadu i 5% kobaltu. Poszczególne składniki nadają stali różnych właściwości, przykładowo wanad zwiększa jej odporność na ścieranie, a kobalt zwiększa twardość i odporność na działanie wysokich temperatur. Na rynku dostępne są różne rodzaje stali szybkotnących, przykładem może być tutaj stal szybkotnąca wolframowo-molibdenowa SW7M, 1.3343, HS6-5-2. Ten rodzaj stali używany jest między innymi przy produkcji narzędzi do obróbki kół zębatych, rozwiertaków trzpieniowych, a także segmentów pił tarczowych. Stal SW7M 1.3343 stosowana jest chętnie z uwagi na to, że jest odporna na przegrzewanie się i po odpowiednim zahartowaniu osiąga twardość powyżej 63 HRC.
Jakie właściwości ma stal szybkotnąca?
Jeżeli chodzi o stale szybkotnące, to część z pożądanych cech jest wspólnych. Trzeba jednak mieć na uwadze to, że niektóre narzędzia będą wymagały specyficznych cech od stali, z jakiej będą wykonane. Do głównych cech stali szybkotnącej zalicza się między innymi twardość (zazwyczaj wymagana jest powyżej 60 HRC). Należy tutaj przy tym zaznaczyć, że jednocześnie stal wykorzystywana do produkcji narzędzi musi być odporna na pękanie i być ciągliwa. Kolejną ważną cechą jest odporność na ścieranie. Jest to ważne szczególnie przy produkcji narzędzi, których praca będzie wymagała dużego tarcia. Istotna jest również odporność na oddziaływanie wysokich temperatur. Jest to ważne ze względu na to, że w czasie pracy różnego rodzaju narzędzi, podczas tarcia temperatury mogą sięgać nawet kilkuset stopni. Stal musi być zatem odporna na jej oddziaływanie, w tym nie może tracić nadanego jej kształtu, a także nie może rozprężać się, co może powodować zmianę wymiarów poszczególnych elementów narzędzi.