Czym jest wizerunek?
W dzisiejszych czasach duża część działalności firmy odbywa się w Internecie. Media społecznościowe takie jak Facebook, Instagram czy LinkedIn stały się narzędziami reklamy podobnymi do plakatów czy ulotek. Są nawet, z uwagi na swoje zasięgi - skuteczniejsze. Na stronach internetowych firmy umieszczają chętnie zdjęcia zespołu, fotografie dokumentujące jego prace. Takie działania pomagają dotrzeć do klientów i zbudować wizerunek firmy. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że w związku z tym wykorzystywany jest też wizerunek pracownika. Czym on właściwie jest?
„Kodeks cywilny mówi o dobrach osobistych każdego człowieka. Jednym z nich jest wizerunek. Co więcej, stanowi on też daną osobową. Ochrona wizerunku w odniesieniu do pracowników zawarta została w słynnym RODO, na naszym polskim gruncie odnieść można się również do Kodeksu pracy. Ten ostatni dokument, jednakże obejmuje tylko pracowników zatrudnionych na umowę o pracę i kandydatów biorących udział w procesie rekrutacyjnym” – tłumaczą eksperci z firmy Aasa, specjalizującej się w udzielaniu pożyczek dla firm na oświadczenie.
Wizerunek jest naszą zewnętrzną aparycją, ale nie tylko - obejmuje on to jak widzą nas inni, a więc zawiera się w nim nasze zachowanie, stereotypy nas dotyczące czy nawet maniery związane ze sposobem mówienia. Nie będziemy natomiast traktować jak wizerunku fotografii, na której uwiecznione zostały na przykład same dłonie - często takie zdjęcia zobaczyć możemy w galeriach gabinetów kosmetycznych. Dłonie czy stopy nie są elementem charakterystycznym, indywidualizującym i umożliwiającym rozpoznanie danej osoby.
Kiedy można wykorzystać wizerunek pracownika?
Artykuł 221 Kodeksu pracy mówi, że wizerunek przetwarzany może być wyłącznie wtedy, gdy jest to niezbędne do zajmowania określonego stanowiska. Konieczna jest zgoda danego pracownika. Warto w tym miejscu odnieść się do ustawy o Prawie autorskim, w artykule 81, w którym mowa jest o zezwoleniu osoby przedstawionej na przykład na fotografii na rozpowszechnienie tegoż wizerunku. Ustawa przewiduje też wyjątek od reguły - zapłata za pozowanie do zdjęcia zwalnia z konieczności pozyskiwania zgody. Istotne jest, iż pracownik, który wyraża zgodę na rozpowszechnienie na przykład swojego zdjęcia przy pracy, musi wiedzieć dokładnie jaki będzie zakres i cel rozpowszechniania.
Kolejnym wyjątkiem jest publikacja wizerunku osoby znanej w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych. Istotne znaczenie ma tu kryterium funkcji publicznych. Nie będzie w tej kategorii mieścić się na przykład celebryta przygotowujący się do koncertu, jeśli pracowałby na umowę o pracę w teatrze muzycznym. Możliwa jest też publikacja wizerunków pracowników na zdjęciach przedstawiających na przykład imprezę firmową, pod warunkiem, że wizerunek stanowi szczegół zdjęcia.
Kary za bezprawne wykorzystanie wizerunku
„Bezprawne wykorzystanie wizerunku będzie wiązało się z negatywnymi konsekwencjami prawnymi. Jeżeli pracodawca naruszy zasady i przepisy wskazane powyżej, musi liczyć się z karą grzywny do 20 mln euro lub do 4% całkowitego rocznego światowego obrotu przedsiębiorstwa z poprzedniego roku obrotowego. Co więcej, zastosowana zostanie kwota wyższa. Pracodawca musi też liczyć się z wypłatą odszkodowania, zadośćuczynienia na rzecz pracownika lub konkretnej kwoty na cel społeczny wskazany przez pracownika. Co więcej, na żądanie pracownika, pracodawca będzie musiał wstrzymać publikację. Może się to wiązać z ponoszeniem dodatkowych, nieprzewidzianych przez pracodawcę kosztów” – ostrzegają eksperci z Aasa dla Biznesu, udzielający m.in. pożyczek na rozwój firmy.
Biorąc pod uwagę fakt, iż wizerunek pracownika nie jest daną osobową taką jak jego imię czy nazwisko, a więc niezbędną do pełnienia przez niego obowiązków związanych z zajmowanym stanowiskiem, należy mieć na uwadze, iż jednoznaczna zgoda jest warunkiem koniecznym do publikacji wizerunku zgodnie z prawem. Nie warto narażać się na kary próbując obejść obowiązujące w tym zakresie przepisy.